Şüheda PARTAL
TSD Kemer Temsilci Başkanı Dilek Figen Yıldırım, yaptığı açıklamada, Türkiye Sakatlar Derneği’nin BM Kalkınma Programının desteğiyle Türkiye genelinde bin 778 engelli bireyin katılımıyla gerçekleştirdiği kapsamlı saha araştırması raporunu paylaştı. Raporda, afet ve acil durum süreçlerinin engelli bireyler açısından eşitsiz ve dışlayıcı işlediğini ortaya koyduğunu ifade eden Yıldırım, “Araştırma, afet hazırlık düzeyinden bilgiye erişime, tahliye imkânlarından barınma ve destek sistemlerine kadar birçok alanda ciddi yapısal eksikliklerin bulunduğunu verilerle belgeledi” dedi.
AFETLERE HAZIRLIK ALARM VERİYOR
Katılımcıların yalnızca yüzde 1,6’sı kendini afetlere karşı “tam hazır” hissederken, yüzde 45,2’si hiç hazırlıklı olmadığını belirtiğini aktaran Yıldırım, açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Evlerinde afet çantası bulunanların oranı sadece yüzde 24,4’te kalırken, yüzde 80,8’i ailelerinin herhangi bir afet planı olmadığını söylüyor. Engellilerin yüzde 63,3’ü ise bugüne dek hiçbir afet tatbikatına katılmamış.
ERKEN UYARI SİSTEMLERİ YETERSİZ
Hayati önemdeki erken uyarı sistemlerinin engelli bireyler için erişilebilir olduğunu belirtenlerin oranı yalnızca yüzde 8,9. İşitsel, görsel ve zihinsel engellilere uygun acil uyarı mekanizmalarının bulunmaması, afete maruz kalan engelli bireylerin hayatta kalma şansını doğrudan etkiliyor.
TOPLANMA ALANLARI VE BARINMA ALANLARI DA ERİŞİLEMİYOR
Katılımcıların yüzde 91,9’u afet durumunda yönlendirilecekleri toplanma ve geçici barınma alanlarının kendileri için erişilebilir olmadığını belirtilen araştırmada ayrıca bu alanların büyük ölçüde fiziksel engeller içerdiği ve gerekli destek hizmetlerinden yoksun olduğu vurgulandı.
AFET PLANLARINDA ENGELLİ GÖRÜŞÜ YOK SAYILIYOR
Katılımcıların yüzde 84,3’ü yaşadıkları yerlerdeki yerel yönetimlerin afet planlarında kendilerinin fikirlerine başvurmadığını belirtti. Ulusal afet planlarının engellilerin ihtiyaçlarını yeterince karşıladığını düşünenlerin oranı ise sadece yüzde 8,3.
GÜVENSİZLİK VE YALNIZLIK HİSSİ HAKİM
Araştırmaya göre katılımcıların yalnızca yüzde 21,5’i afet sonrası yeterli desteğe ulaşabileceğine inanıyor. Yüzde 71,2’si bir afet anında yalnızca aile ve akrabalarına güvenebileceğini belirtti. Kamusal güvenin düşük olması, engellilerin afet sonrası destek sistemlerine duyduğu güvenin çöküşte olduğunu gösteriyor.
KATILMAYA İSTEKLİLER AMA DAHİL EDİLMİYORLAR
Katılımcıların yüzde 85,7’si kendilerine yönelik bir afet eğitimi verilmesi halinde katılmak istediklerini, yüzde 55’i ise afet anında başkalarına yardımcı olmak için gönüllü olabileceklerini ifade ediyor. Fakat sistem, bu gönüllüğü görmezden geliyor.
YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER UYGULANMIYOR
Araştırma bulguları; BM Engelli Hakları Sözleşmesi, Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi ve Türkiye’nin 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanunu gibi ulusal ve uluslararası düzenlemelere rağmen, engellilerin afet süreçlerinden sistematik olarak dışlandığını açıkça ortaya koyuyor.
ÇÖZÜM: HAK TEMELLİ, KAPSAYICI VE KATILIMCI BİR AFET YÖNETİMİ
Araştırma yerel yönetimlerin engelli bireyleri afet planlama süreçlerine dahil edeceği sivil katılımın artırılması, erişilebilir erken uyarı sistemleri ve eğitim programları geliştirilmesi, afet barınma alanlarının evrensel tasarım ilkelerine uygun hale getirilmesi gibi somut çözüm önerileri de içeriyor.”
